FRANKFURT – Iako gotovina još nije potpuno nestala iz svakodnevnog života, njen značaj u eurozoni brzo opada. Sve više građana koristi kartice, pametne telefone i aplikacije za plaćanje, dok papirni novac i kovanice igraju sve manju ulogu u svakodnevnim transakcijama.
U ovom kontekstu, Evropska centralna banka (ECB) vidi digitalni evro kao ključni odgovor na pitanje kako očuvati javni novac u sve više digitalizovanom društvu.
Digitalni Evro – Javna Gotovina za Digitalno Doba
„Glavni razlog za uvođenje digitalnog evra je očuvanje prednosti gotovine u digitalnom dobu“, izjavio je Pjero Čipolone, član Izvršnog odbora ECB-a. Cilj je da digitalni evro funkcioniše poput fizičke gotovine – jednostavno, bez naknada i bez potrebe za bankarskim računom – ali u digitalnom obliku.
Za razliku od postojećih digitalnih metoda plaćanja koje se uglavnom oslanjaju na privatne, često neevropske kompanije, digitalni evro bi bio javan, siguran i dostupan svima. Time bi se smanjili rizici povezani sa visokim naknadama, gubitkom privatnosti i isključenjem građana koji nemaju pristup bankarskim uslugama.
Opadajuća Uloga Gotovine
Prema podacima ECB-a, udio gotovine u plaćanjima u eurozoni pao je sa 68% u 2019. na 40% u 2024. godini kada je riječ o broju transakcija, dok je po vrijednosti transakcija taj pad još izraženiji – sa 40% na 24%.
Ukoliko ECB ne razvije sopstveno digitalno sredstvo plaćanja, postoji realna opasnost da monetarni suverenitet Evrope oslabi pod uticajem privatnih i stranih sistema.
Plaćanja Bez Naknada i Privatno
Digitalni evro bi bio dostupan putem digitalnog novčanika koji bi nudile banke i javne institucije. Plaćanja bi bila trenutačna, besplatna i moguća i onlajn i oflajn. Privatnost korisnika bi bila zaštićena – ECB neće pratiti šta građani kupuju niti će imati pristup ličnim podacima.
Jedan digitalni evro bi vrijedio isto kao i jedan evro u kešu, a uvođenjem ograničenja iznosa po korisniku planira se spriječiti eventualni masovni odliv sredstava iz komercijalnih banaka.
Još Uvijek Se Cijeni Gotovina
I pored digitalnih trendova, gotovina i dalje ima značajnu ulogu, posebno među malim i srednjim preduzećima. U Austriji više od 50% preduzeća preferira keš, u Italiji oko 40%, dok u cijeloj eurozoni gotovo trećina firmi još uvijek radije prima gotovinu.
Kada Dolazi Digitalni Evro?
ECB se trenutno nalazi u pripremnoj fazi projekta, koja traje do oktobra 2025. godine. Nakon toga će uslijediti zakonodavni procesi i, ako sve prođe kako je planirano, digitalni evro bi mogao postati realnost između 2027. i 2029. godine.
Uticaj na Globalnu Scenu
Iako se povremeno nagađa da bi digitalne valute mogle potkopati dominaciju američkog dolara, iz ECB-a poručuju da digitalni evro nije zamišljen kao geopolitičko sredstvo, već kao sigurno i pouzdano sredstvo plaćanja za građane i preduzeća unutar Evrope.
Digitalni evro ne pokušava da zamijeni postojeće metode, već da osigura da Evropa ima vlastitu, suverenu alternativu u digitalnom dobu.
